حدود 2400 سال پیش در شهر بابل سیستم فاضلاب ماهرانه‌ای طراحی شد که از جنس کانال‌های آجری مانند بود. این شبکه فاضلاب در دیواره خود پله‌های آهنی داشت تا امکان دسترسی به بخش‌های مختلف این سیستم وجود داشته باشد. اگر تا به حال دقت کرده باشید، در خطوط انتقال یا توزیع برق، شبکه‌های کابل فیبر نوری یا کنترل سیگنال‌های ترافیک یا حتی نصب دوربین‌های مداربسته از لوله‌های استوانه‌ای استفاده می‌شود که در دیواره‌های آن سوراخ‌هایی برای عبور کابل قرار گرفته است. در این حالت برای دسترسی و اتصال به کابل‌ها به صورت زیرزمینی از هندهول استفاده می‌شود.
هندهول چیست؟
هندهول (Valve Box) یا دریچه بازدید درواقع دریچه‌هایی هستند که جهت بازدید و کنترل سیستم زهکشی زیر زمینی، یا متصل کردن چند شبکه و خط راه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هندهول‌ها معمولا قطر کمتری از 60 سانتیمتر دارند و روی آن شفت و دریچه‌هایی جهت عبور کابل های برق، گاز و یا لوله های مختلف در نظر گرفته شده است تا هرگونه انسداد و مشکلی که در لوله‌های انتقال بوجود آمد از طریق این درچه و انشعابات، برطرف کنند.
در هندهول به علت قطر کوچک دریچه‌ها، امکان ورود فرد به داخل دریچه وجود ندارد. به این ترتیب، در شبکه‌های مخابراتی یا شبکه‌های برق فشار ضعیف به علت تعداد کم و قطر کوچک کابل‌ها، از هندهول استفاده می‌شود. هندهول یک دریچه سوراخ‌دار است که تنها به اندازه فروبردن دست جهت تمیز کردن یا بررسی کابل‌ها جا دارد.
فرق هندهول و منهول در چیست؟
احتمالا تا به حال دریچه‌های فاضلاب را که در سطح شهر وجود دارد، دیده باشید. این چاه‌ها درواقع نوعی منهول محسوب می‌شود که فرد می‌تواند داخل آن رفته و راههای زیرزمینی و خط لوله فاضلاب را بررسی و کنترل کند. منهول در واقع همان هندهول است با این تفاوت که قطر آن بیش از 60 سانتیمتر است. برخلاف هندهول، منهول امکان ورود فرد جهت بررسی داخل آن را دارد. تفاوت اصلی این دو در ابعاد و قطر سطح مقطع‌شان است. البته جنس هندهول معمولا پلی اتیلن و پلی پروپیلن است، در حالی که منهول‌ها را با توجه به کاربردشان از بتن، آجر، پلی اتیلن یا پلاستیک می‌سازند.
اجزای هندهول
هندهول دو قسمت اصلی دارد که از هم جدا هستند و در محل نصب، روی هم متصل می‌شوند. اشعابات ورودی و خروجی جهت عبور کابل‌ها، بر حسب نوع سفارش بر روی بدنه ساخته می‌شود.
بدنه: جنس بدنه در تمام هندهول‌ها از جنس پلی اتیلن، پلی پروپین یا بتن است که از لوله‌های دوجداره برای ساخت آن استفاده میکنند، درنتیجه دارای مقاومت بسیار بالا است.
در: بنا به کاربرد آن، در سه جنس چدنی، پلاستیکی یا فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای هندهول چیست؟
کاربرد هندهول به چند دسته تقسیم می‌شود.
-
خطوط انتقال برق یا شبکه‌های مخابراتی و فیبر نوری
زمانی که انتقال و توزیع کابل‌های برق یا تلفن در زیر زمین انجام می‌گیرد، کابل‌ها را داخل لوله دوجداره پلی اتیلن قرار می‌دهند و در مکان‌های تقسیم که نیاز به دسترسی دارد، هندهول‌ها نصب می‌گردد. یکی از متداول‌ترین هندهول برای این نوع انتقال، هندهول‌های پلی اتیلنی با سایز شفت 400 میلی‌متری است.
- شبکه انتقال آب
جهت دسترسی به شیرفلکه‌های خطوط انتقال آب یا قراردادن متعلقاتی مانند دماسنج استفاده می‌شود. در این نوع کاربری، از هندهول‌هایی با شفت 600 میلی‌متری استفاده می‌شود.
- نصب دوربین‌های مدار بسته
برای نصب سیستم‌های دوربین مدار بسته در مکان‌هایی که دارای وسعت زیاد هستند و نیاز است که کابل‌ها از طریق اتصالات زیرزمینی انتقال پیدا کنند، از هندهول استفاده می‌شود.
- شبکه انتقال گاز
برای بازدید یا دسترسی به خطوط انتقال گاز و متعلقات آن مانند فشارسنج یا شیرفلکه استفاده می‌شود.
متریال تولید هندهول
همانطور که پیش‌تر برایتان گفتیم، هندهول از دو بخش بدنه و در، تشکیل شده است. بدنه هندهول‌ها از جنس پلی پروپلین یا پلی اتیلن ساخته شده است. البته هندهول‌های بتنی با مقاومت بالا نیز کاربرد دارد. دریچه آن‌ها بنا به کاربرد هندهول، در نوع چدنی، فلزی، پلاستیکی یا تمام بتنی است.
انواع هندهول
انواع هندهول را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: هندهول بتنی، هندهول فیبر نوری، هندهول کامپوزیت (جی آر پی).
هندهول بتنی
همانطور که از اسمش پیداست یک مکعب از جنس بتن است که در دیواره‌های آن سوراخ‌هایی برای عبور کابل قرار داده شده است. بدنه این نوع هندهول‌ها از جنس بتن است درنتیجه مقاومت بالایی دارند. اما درِ آن بنا به استفاده ممکن است بتنی، بتنی با دریچه چدنی، بتنی با دریچه کامپوزیت و درب فلزی باشد. این نوع هندهول از چهار وجه جانبی و یک وجه در کفی تشکیل شده است.
هندهول فیبر نوری
این هندهول‌های مقاوم از پلی اتیلن بادوام ساخته شده است و برای محافظت و انتقال شبکه‌ی کابل‌های فیبر نوری(مخابراتی) مورد استفاده قرا می‌گیرد.
هندهول کامپوزیت
با توجه به مزایای هندهول کامپوزیت نسبت به هندهول بتنی، این نوع هندهول، مصرف گسترده‌تری دارد. وزن کم و سهولت در نصب هندهول‌های کامپوزیتی، قابلیت ردیابی با دستگاه فلزیاب، مقاومت بالا نسبت به ضربه و خوردگی و در در نهایت مقرون به صرفه بودن کامپوزیت‌ها، باعث شده است تا در شبکه‌های مخابراتی، انتقال برقی، فیبر نوری، و شبکه‌های فاضلاب حرف اول را بزند.
هندهول‌ها بر اساس نوع کاربرد
هندهول‌ها بر اساس نوع کاربرد به دو دسته تقسیم می‌شوند:
هندهول سبک بدون بارترافیکی
معمولا هندهول با درِ فلزی سبک بوده و در ابعاد کوچک قابلیت تحمل بار ترافیکی را دارند.
هندهول سنگین با بار ترافیکی
هندهول‌هایی با درِ تمام بتنی یا با درچه چدنی از این دسته هستند. که برای تحمل بار ترافیکی سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در اتصالات زیرزمینی برای دسترسی به کابل‌ها در خطوط انتقال یا توزیع برق یا شبکه‌های مخابراتی، نصب دوربین مدار بسته، شبکه کابل فیبر نوری و دیتا، شبکه‌های کنترل سیگنال‌های ترافیکی، شبکه کابل‌کشی روشنایی محوطه‌ها و... از هندهول مناسب استفاده می‌شود.
هندهول پلی اتیلن
هندهول‌های پلی اتیلن همانند سایر انواع دیگر هندهول از دو بخش بدنه و دریچه ساخته شده است که به صورت جدا از هم هستند و در محل نصب به هم متصل می‌شوند. محفظه از جنس پلی پروپلین یا پلی اتیلن است که به صورت یک جداره یا دوجداره ساخته می‌شوند. زمانی که از پلی اتیلن دوجداره استفاده می‌شود، مقاومت بدنه در برابر ضربه، رطوبت و آب بالا می‌رود. دریچه هم که معمولا از جنس پلاستیکی، چدن یا فلز است. که در زمان نیاز به دسترسی به کابل‌های داخل هندهول جهت تعمیر یا بازبینی برداشته می‌شود. در شبکه های توزیع فیبر نوری که در بالا به آن اشاره کردیم، از همین نوع هندهول‌ها استفاده می‌شود. البته برای سیتسم انتقال داده بین دوربین‌های مداربسته یا سیستم روشنایی خانه یا باغ نیز می‌توانید از این نوع هندهول‌ها استفاده کنید. هندهول‌های پلی اتیلن، در جعبه محافظ شیرآلات، جعبه کنتر، جعبه نظارت خطوط کابلی، و خطوط انتقال آب، گاز و برق کاربرد دارد.
از آن‌جایی که محل اتصال انشعبات از حساس‌ترین بخش‌های یک شبکه انتقال محسوب می‌شود، استفاده از هندهول پلی اتیلن باعث می‌شود که این بخش‌های حساس از رطوبت و آب و ضربه در امان بمانند. مقاومت این نوع هندهول‌ها در برابر سایش و بارهای ترافیکی، به خصوص برای سیستم‌های انتقال برق و مخابرات، حائز اهمیت است. علاوه بر مقرون به صرفه بودن و صرفه‌جویی در هزینه و نصب راحت، پلی اتیلن امکان چرخش بیشتر از سی درجه را در سیستم‌های انتقال فراهم می کند که در نتیجه خطوط انتقال از آسیب و خرابی مصون می‌مانند. در واقع زمانی که تغییر جهت بیشتر از 30 درجه باشد یا مسیر لوله بیشتر از 22 متر باشد، هندهول های پلی اتیلن گزینه مناسبی است.
به طور خلاصه مزیت استفاده از هندهول پلی اتیلن را به صورت زیر می‌توان دسته‌بندی کرد:
- سهولت در نصب به علت وزن سبک
- سهولت در نگهداری و تعمیرات
- مقاوم در برابر رطوبت، آب و ضربه
- مقرون به صرفه بودن
- سازگار با سیستم‌های مختلف فاضلابی و زهکشی
- قابلیت ترکیب‌بندی مناسب با بتون یا آسفالت
- عدم نیاز به پوشش داخلی و خارجی
مشخصات فنی هندهول پلی اتیلن
قطر هندهول‌های پلی اتیلنی از 500 تا 800 میلی‌متر متغیر بوده و ارتفاع آن از 500 تا 1000 میلی‌متر است. لوله‌های پلی اتیلن از PE80، PE63، PE40 و PE100 ساخته می‌شود. اگر در ترکیب لوله‌های پلی اتیلن، گرانول یا کامپاد استفاده شده باشد، این نوع برای کابل‌های برق یا فیبر نوری استفاده می‌شود. البته برای کاربردهای حساس، هندهول‌ها باید از لوله‌های پلی اتیلن با کیفیت و بدون ضایعات ساخته شده باشند. امروزه به علت خواص ضعیف گریدهای زیر 100 لوله‌های پلی‌اتیلن، پلی‌اتیلن با گریدهای پایین استفاده نمی‌شود. درنتیجه پرمصرف‌‌ترین آن‌ها، PE100 است. لوله‌های پلی اتیلن با گرید 100 ضخامت کمتری نسبت به انواع دیگر داشته و چگالی بالاتری دارند که باعث افزایش مقاومت و طول عمر آن‌ها می‌شود. علاوه بر این، وزن کم و انعطاف‌پذیری، تنوع در سایز و اندازه آن‌ها باعث شده تا مصرف بیشتری داشته باشد. پلی اتیلنی که در تولید لایه‌های خارجی یا داخلی استفاده می‌شود، باید از یک نوع پلی اتیلن با شاخص جریان (MFI) یکسان و بر اساس استانداردهای معتبر ساخته شده باشد. سپس تست‌های مختلف از جمله آزمون تعیین دانسیته، شاخص جریان مذاب و میزان کربن و... روی آن انجام می‌شود.
قیمت هندهول پلی اتیلن
قیمت لوله‌های پلی اتیلن بر اساس میزان خلوص آن‌ها تعیین می‌شود. درواقع اگر در ترکیبات پلی اتیلن، ضایعات به کار رفته باشد، قیمت آن ارزان‌تر می‌شود. با توجه به مواردی که گفته شد قیمت هر کیلو از لوله‌های پلی اتیلن از 2000 تومان تا 7000 است.
