تجهیزات آبیاری چیست؛ آشنایی با انواع تجهیزات آبیاری

یکی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های بشر آبیاری بوده است. هدف از این کار، افزایش تولید محصولات کشاورزی است. البته گاهی هدف از آبیاری ممکن است کاهش آفَت و بیماری گیاهان، کنترل دمای هوا و رطوبت هوا نیز باشد. خاک هر گیاه نیاز به داشتن رطوبت خاصی است. البته رطوبت بیش از اندازه نیز مانند خشکی، به گیاه آسیب می‌زند. بنابراین نباید در آبیاری افراط و تفریط کرد. در ادامه به بررسی این که انواع روش‌های آبیاری کدام‌اند و تجهیزات آبیاری چیست می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: انواع تجهیزات آبیاری هوشمند و اتوماتیک

انواع روش های آبیاری شامل چه مواردی است؟

قبل از این که پاسخ این پرسش را بدهیم که تجهیزات آبیاری چیست ، بهتر است بدانید که روش‌های آبیاری در چه طبقاتی قرار می‌گیرند. روش‌های آبیاری به سه دسته آبیاری سطحی، آبیاری تحت فشار و آبیاری زیرزمینی تقسیم می‌شود.‌ در ادامه به توضیح هر کدام از انواع این روش‌ها می‌پردازیم.

روش آبیاری سطحی

آبیاری سطحی یکی از متداول‌ترین روش‌های آبیاری است. این روش به دلیل نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کم و پایین بودن هزینه تعمیر و نگهداری، رایج است. اگر نیروی کار ماهری داشته باشید ممکن است راندمان آبیاری سطحی افزایش یابد، اما علاوه بر این، به دلیل به‌کار نگرفتن تاسیسات و ابزارهایی جهت کنترل و اندازه‌گیری جریان آب، این روش به‌طور کلی راندمان پایینی دارد.

آبیاری سطحی به شش دسته آبیاری جویچه‌ای، نواری، کرتی، غرقابی، موجی و کابلی تقسیم می‌شود. در این روش آب توسط یک لوله دریچه‌دار وارد زمین می‌شود، یا این که آب درون یک نهر وجود دارد. به وسیله یکی از این دو روش، آب روی سطح خاک جریان پیدا می‌کند تا به صورت تدریجی در خاک نفوذ پیدا کند.

روش آبیاری تحت فشار

زمانی که آب توسط لوله‌ها با فشاری بیشتر از فشار اتمسفر در سطح زمین توزیع ‌شود، آبیاری تحت فشار انجام شده است. این نوع از آبیاری، یک روش آبیاری نوین است که به دو دسته موضعی و بارانی طبقه‌بندی می‌شود.

آبیاری موضعی نیز خود به دو دسته آبیاری قطره‌ای و آبیاری خطی دسته‌بندی می‌شود. با این که راندمان آبیاری تحت فشار بالا است؛ اما استفاده از این روش نیازمند زمینه‌سازی‌های متعددی است. این زمینه‌سازی‌ها شامل یکپارچه‌سازی زمین و سرمایه‌گذاری کلان می‌شود.

روش آبیاری زیرزمینی

یکی دیگر از روش‌های آبیاری، استفاده از آب‌های زیرزمینی است. این روش بیشتر در نواحی خشک و نیمه‌خشک به‌ویژه مرکز ایران رواج دارد. این آب‌ها اصولا کیفیت بالایی دارند و معمولا بدون آلاینده‌های فیزیکی و مواد آلی هستند. در واقع ناخالصی‌ها در این روش بسیار کم است. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که اگر این آب در مجاورت هوای آزاد قرار بگیرد، عناصری چون آهن، کلر، کربنات و بیکربنات کلسیم اکسید می‌شوند و رسوب می‌کنند.

بیشتر بخوانید : لوازم آبیاری قطره ای

چه تجهیزاتی در آبیاری به روش سطحی به کار گرفته می شوند؟

تجهیزات آبیاری سطحی کم است. در این روش آب از نهر آبیاری یا لوله دریچه‌دار وارد سطح خاک می‌شود و به تدریج درون خاک و ریشه گیاه نفوذ پیدا می‌کند.

تجهیزات مورد استفاده در آبیاری تحت فشار شامل چه مواردی است؟

تجهیزات آبیاری تحت فشار شامل خطوط انتقال آب (لوله‌ها) ، واحد پمپاژ، فیلتر آبی، آبپاش‌ها،  قطره‌چکان‌ها، شیر برقی، کنترل آبی و و شیر آلات و اتصالات لوله می‌شود.

در سیستم آبیاری بارانی چه لوازمی مورد استفاده قرار می گیرند؟

اجزا اصلی سیستم آبیاری بارانی شامل پمپ یا دستگاه پمپاژ، خطوط اصلی و فرعی لوله‌ها، آبپاش‌ها و انشعابات، اتصالات و رایزرها می‌شود.  با کمک این لوازم می‌توانید زمین یا هر سطحی که مد نظرتان است را به صورت بارانی، آبیاری کنید.

آشنایی با تجهیزات مورد استفاده در روش آبیاری قطره ای

تجهیزاتی که در سیستم آبیاری قطره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل پمپ یا ایستگاه پمپاژ، لوله‌های اصلی و فرعی، فیلتر یا سیستم فیلتراسیون، قطره چکان، تایمر آبیاری و اتصالات و شیرآلات می‌شود. در ادامه به توضیح مختصری در مورد هر یک می‌پردازیم.

• پمپ یا ایستگاه پمپاژ: یکی از اصلی‌ترین بخش‌های سیستم آبیاری قطره‌ای بخش پمپاژ است که آب لوله‌ها را تامین می‌کند تا در نهایت به قطره‌چکان‌ها برسد. انتخاب نوع پمپ به مساحت زمین، شیب زمین، قطر لوله‌ها و تعداد قطره‌چکان‌ها بستگی دارد. اگر متراژ زمین کوچک باشد مانند باغچه‌های حیاط، نیازی به پمپ نیست و به وسیله آب شیر، آبیاری انجام می‌شود. حتی در زمین‌های بزرگ اگر منبع آب در ارتفاع قرار بگیرد نیاز به پمپ نیست و با آن می‌توان آب را وارد لوله‌ها کرد.
• لوله‌های اصلی و فرعی: در سیستم آبیاری قطره‌ای لوله‌ها بسیار اهمیت دارند. جنس لوله‌های اصلی را می‌توان از جنس پلی اتیلن انتخاب کرد و جنس لوله‌های فرعی را از انواع لوله‌ پلی اتیلن یا نوار تیپ استفاده کرد. چگونگی استفاده از این لوله‌ها بستگی به نقشه طراحی شده برای زمین کشاورزی دارد.
• فیلتر یا سیستم فیلتراسیون: برای این که قطره‌چکان‌ها دچار گرفتگی نشوند و ذرات ریز و رشد راه آب را از طریق قطره‌چکان‌ها مسدود نکند، نیاز به فیلتر یا سیستم فیلتراسیون است. فیلتر را هر چند وقتی باید پاک و تمیز کرد. البته اگر آب از طریق آب شهری تامین می‌شود چون آب تمیز و شفاف است نیاز به فیلتراسیون ندارد.
• قطره‌چکان‌ها: یکی از مهمترین بخش‌های سیستم آبیاری قطره‌ای، قطره‌چکان‌ها هستند که اگر عملکرد خوبی نداشته باشند؛ عملکرد کل سیستم زیر سوال می‌رود. در انتخاب قطره چکان‌ها باید دقت کافی کرد. قطره‌چکان‌ها به دو دسته قطره‌چکان تنظیم شونده و قطره‌چکان خودتنظیم، تقسیم می‌شوند.
• تایمر آبیاری: از تایمر آبیاری جهت هوشمندسازی سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود.
• اتصالات و شیرآلات: برای این که قسمت‌های مختلف یک سیستم آبیاری را به یکدیگر متصل کنیم نیاز به یک سری اتصالات داریم. اتصالات در انواع مختلف مانند سه‌راهی، زانویی و غیره تولید می‌شوند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این اتصالات، جلوگیری از نشت آب است. جهت قطع و وصل کردن جریان آب به شیرآلات صنعتی نیاز داریم.

تجهیزات به کار گرفته شده در روش آبیاری زیر سطحی شامل چه مواردی است؟

تجهیزات آبیاری زیر زمینی یا سیستم آبیاری به روش زیر سطحی شامل حوضچه تصفیه، شیرهای یک طرفه (جلوگیری از برگشت جریان)، واحد تزریق کود، شیر تخلیه هوا، لوله‌های قطره چکان دار و دبی‌سنج می‌شود.

جمع‌بندی

قبل از آنکه بدانید تجهیزات آبیاری چیست یا به معرفی لوازم آبیاری بپردازید، باید به عواملی که در انتخاب نوع آبیاری دخیل هستند، توجه کنید. عوامل زیادی چون نوع خاک، پستی و بلندی زمین، منابع آب، نوع محصول، سرمایه‌گذاری اولیه و غیره نوع آبیاری زمین شما را مشخص می‌کند. با این حال لوله‌ها یکی از تجهیزاتی‌ هستند که در اکثر روش‌های آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. جهت خرید لوله می‌توانید به لوله آنلاین مراجعه کنید و با توجه به نوع آبیاری خود لوله مورد نیاز را تهیه کنید.