آشنایی با کاربرد لوله گازی، انواع و مزایای آن
- نویسنده: رضا نادری
- بدون دیدگاه
گاز طبیعی بر اثر مدفون شدن جسد حیوانات و گیاهان در طی میلیون‌ها سال بدست آمده است. گاز طبیعی یا گاز فسیلی جزو منابع تجدید ناپذیر شناخته می‌شود و پس از مصرف از بین می‌روند. با این حال، یکی از منابع عظیم انرژی گاز طبیعی است که در طیف وسیعی از کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برداشت گاز از زیر زمین یا از اعماق اقیانوس‌‌ها توسط دستگاه‌ها و تجهیزات تخصصی صورت می‌گیرد. انتقال گاز از پالایشگاه‌ها به مصرف‌کننده توسط لوله گازی انجام می‌شود. در مسیر انتقال یعنی تولید تا مصرف گاز، از انواع لولههای گازی استفاده می‌شود. در این مطلب از لوله آنلاین به شرح کاربرد لوله گازی، انواع آن، مزایا، معایب و غیره می‌پردازیم. لطفا تا انتهای این مقاله، همراه ما باشید.
لوله گازی چیست؟
لوله گازی لوله‌ای یک نوع لوله پلی اتیلنی یا فولادی است که برای انتقال گاز از پالایشگاه تا محل توزیع، مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوله‌هایی که از پالایشگاه خارج می‌شوند قطر بزرگی دارند و گاز پرفشار را حمل می‌کنند. در حالی که گاز برای مناطق شهری، گازی کم فشار است و لوله‌هایی انتقال دهنده آن، ضخامت کمتری نسبت به لولههای پالایشگاه دارند.
انواع مختلف لوله گازی کدام اند؟
لولههای گی از نظر نحوه اجرا به دو دسته توکار و روکار تقسیم می‌شوند که با توجه به کاربرد لوله گازی در یک پروژه، نوع آن مشخص می‌شود. علاوه بر این، لوله گازی در طبقه‌بندی لوله درزدار و بدون‌درز نیز قرار می‌گیرد. در ادامه به توضیح انواع لوله گازی می‌پردازیم.
لوله گازی توکار
در پروژه‌هایی چون انتقال گاز از پالایشگاه به پالایشگاهی دیگر یا از شهری به شهر دیگر، لوله گازی به صورت توکار قرار می‌گیرد. دلیل اصلی این که لولههای گازی باید در پروژه مهم و بزرگ به صورت توکار قرار بگیرند، در امان ماندن از فرسودگی، خوردگی، ضربات ناگهانی و آسیب‌های دیگر است. در واقع در این پروژه‌ها لولههای گازی باید از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار باشند. همچنین اگر محیط کار اسیدی یا دارای رطوبت است، از این روش نباید استفاده کرد. علاوه بر این، اگر لوله گازی به صورت توکار کار شده است، باید توجه کرد که اتصالات برقی و آبی از کنار آن رد نشده باشد. اگر اتصالات آبی و برقی از کنار لوله گازی توکار رد شده است، باید حتما از آن ۱۵ سانتی متر فاصله داشته باشد و از عایق خوبی استفاده شود.
لوله گازی روکار
از لولههای روکار جهت انشعاب گرفتن از خطوط اصلی انتقال گاز یا لوله‌کشی گاز شهری استفاده می‌شود. نوع لولههای روکار از لولههای توکار متفاوت است؛ زیرا که نیازی به مقاومت و استحکام بالا مانند لولههای توکار، ندارند. اما چون بیشتر در دسترس است، احتمال خرابی یا شکستگی در آن بیشتر است. همچنین، قیمت لولههای روکار پایین‌تر از لولههای توکار است.
طبق قوانین استاندارد لوله گازی روکار نباید برای مسافت طولانی مورد استفاده قرار بگیرد. علاوه بر این، اگر محیط نصب لوله اسیدی یا دارای رطوبت است از لوله گازی روکار استفاده می‌شود. نصب لولههای گازی روکار سریع‌تر و آسان‌تر از لولههای گازی توکار است و هزینه کمتری دارد. برای نصب لوله روکار، نیازی به عایق نیست؛ اما باید از روکش‌های ضدزنگ استفاده شود. به علت این که تعمیر لوله گازی روکار در زمان کمتری انجام می‌شود و آسان‌تر است، در نتیجه هزینه تعمیرات پایین‌تری نسبت به لوله گازی توکار دارد.
لوله گازی درزدار
لولههای درزدار به لوله‌هایی گفته می‌شود که دارای درز اتصالات فولادی است. این نوع لوله‌ها با استفاده از مواد اولیه‌ای مانند صفحات فولادی ساخته می‌شوند. از این نوع لولههای گازی به طور گسترده در دیگ‌های بخار، کشتی‌سازی، خودروسازی و غیره استفاده می‌شود. این نوع لوله‌ها را می‌توان با توجه به نیاز مشتری به شکل سفارشی تولید کرد. این لوله‌ها عمدتا در لوله‌کشی روکار استفاده می‌شوند؛ با سطحی صاف و یکنواخت تولید می‌شوند و گرده جوش نباید از ۶۰ درصد ضخامت لوله تجاوز کند. همچنین، این لوله‌ها پس از تولید تحت انواع تست‌های غیرمخرب (NDT) قرار می‌گیرند.
لوله گازی بدون‌درز
لوله گازی بدون‌درز به لوله‌ای گفته می‌شود که دایره‌ای توخالی و بدون درز است. برای ساخت لولههای بدون درز از مواد اولیه‌ای مانند فولاد استنلس، فولاد آلیاژی، شمش‌های فولادی و غیره استفاده می‌شود. سپس این مواد تحت نورد گرم یا سرد قرار می‌گیرند. مزایای لولههای بدون درز بیشتر از لولههای درزدار است. یک دلیل مهم آن این است که بدون جوشکاری ساخته می‌شوند. این نوع لوله‌ها عمدتا در لوله‌کشی توکار استفاده می‌شوند.
لوله گازی چه کاربرد هایی در صنایع مختلف دارد؟
لولههای گازی کاربردهای گسترده‌ای در صنایع بزرگ و کوچک دارند. در ادامه به موقعیت‌هایی که انواع لولههای گازرسانی در آن‌ها استفاده می‌شود اشاره می‌کنیم.
- کارخانجات کوچک و بزرگ
- انواع سوله‌های صنعتی
- سامانه‌های هیدرولیک و هوای فشرده
- کارخانه‌های پتروشیمی
- پالایشگاه‌های نفتی
- نیروگاه‌های تولید الکتریسیته
- سازه‌هایی که نیاز به تاسیسات گازی دارند
لوله های گازی از چه جنسی هستند؟
انواع لوله های صنعتی از مواد مختلفی تشکیل شده و دارای کاربری های گوناگونی هستند.لولههای گازی از چهار جنس فولادی، برنجی، مسی و پلی اتیلن ساخته می‌شوند. در ادامه به توضیح هر جنس لوله گازی می‌پردازیم.
لوله گازی فولادی
لولههای گازی فولادی معمولا لوله گالوانیزه یا لوله سیاه است. در بین چهار جنس متفاوت لولههای گازی، نوع فولادی آن بیشترین انعطاف را دارد و در برابر خوردگی، پوسیدگی و زنگ‌زدگی از مقاومت بیشتری برخوردار است. همچنین، در پروژه‌هایی که رطوبت زیادی دارند از لولههای فولادی استفاده می‌شود.
لوله گازی برنجی
از لولههای گازی برنجی برای لوله‌کشی گاز در یک ساختمان و انواع اتصالات و شیرآلات استفاده می‌شود.
لوله گازی مسی
از لوله گازی مسی در بعضی قسمت‌های خاص استفاده می‌شود. همچنین، در بعضی مناطق استفاده از لولههای مسی در بخش انتقال گاز ممنوع است.
لوله گازی پلی اتیلن
لولههای پلی اتیلن به دلیل مقاومت بالا در برابر سرما و گرمای شدید و مقاوم بودن نسبت به انواع خوردگی، پوسیدگی و زنگ‌زدگی معمولا در شبکه‌های گازرسانی شهری استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر استفاده از لولههای پلی اتیلن در بخش انتقال گاز بسیار مورد توجه قرار گرفته است و استفاده از آن‌ها در حال افزایش است.
مزایای استفاده از لوله های گازی چیست؟
اگاهی از مزایای لوله گازی بیشتر به این کمک می‌کند تا تنوع کاربرد لوله گازرسانی در صنعت و زندگی روزانه آشکارتر شود. مهمترین مزایای لوله گازی عبارت‌اند از:
- لوله گازرسانی دارای استحکام در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و پوسیدگی هستند و یکی از مهمترین دلایل این استحکام و مقاومت، استفاده از ورق‌های گالوانیزه پایه است.
- استفاده از لولههای پلی اتیلن در بخشی از مسیر گازرسانی، باعث می‌شود تا نصب لولههای گازی به راحتی و با آسودگی و ایمنی بالا انجام گیرد. این لوله‌ها بسیار راحت در کنار یکدیگر کار می‌شوند و بخش‌های متصل شده از استحکام بالایی برخوردار هستند.
- جهت بارگذاری لولههای گاز، انعطاف‌پذیری آن‌ها بسیار مهم و ضروری است. لولههای گازی تا ۲۵ برابر قطر خود، خاصیت خم‌شوندگی دارند.
- جنس لولههای گازرسانی، طوری است که طول عمری به اندازه یک قرن داشته باشند. البته نصب درست و دقیق آن به افزایش طول عمر لوله‌ها مثل لولههای فولادی، کمک می‌کند.
- لولههای گازرسانی به دلیل طول عمر بالایی که دارند و مقاومت زیادی که از خود نشان می‌دهند، بسیار مقرون به صرفه و اقتصادی هستند. این لوله‌ها هزینه‌ها را در طولانی مدت کاهش می‌دهند.
به کار گیری لوله های گازی دارای چه معایب و مشکلاتی است؟
با وجود تنوع کاربرد لوله گازی و مزایای آن، معایبی نیز در استفاده از این محصول، وجود دارد. مهمترین معایب لوله گازی عبارت‌اند از:
- نشت گاز
- کیفیت پایین لولههای گاز
- آسیب‌دیدگی لوله‌ها هنگام اتصال
- زنگ‌زدگی لولههای گاز
- اتصال اشتباه لولههای گاز
- خرابی یا ازبین‌رفتن دریچه‌های خاموش
ابعاد رایج لوله های گازی کدام اند؟
ابعاد رایج لولههای گازی مطابق با استاندارد DIN2440 و DIN2441 در دو جدول زیر آمده است. در این جداول اطلاعات سایز لوله‌ها مطابق با استاندارد وزن و ضخامت لوله‌ها نوشته شده است.
مشخصات لوله گازی بر اساس استاندارد DIN2440
| کمترین ارتفاع سوکت‌ها | کمترین قطر خارجی سوکت‌ها | قطر نخ لوله | جرم لوله سوکت شده (Socketed) |
جرم لوله انتهای صاف (Plain end) |
ضخامت جدار | قطر خارجی | قطر خارجی | سایز معمولی |
| میلی متر | میلی متر | Kg/m | Kg/m | میلی متر | ببیشترین (میلی متر) | کمترین (میلی متر) | DN | |
| 34 | 26.4 | 20.955 | 1.23 | 1.22 | 2.65 | 21.8 | 21.0 | 15 |
| 36 | 31.8 | 26.441 | 1.59 | 1.58 | 2.65 | 27.3 | 26.5 | 20 |
| 43 | 39.5 | 33.249 | 2.46 | 2.44 | 3.25 | 34.2 | 33.3 | 25 |
| 48 | 48.3 | 41.910 | 3.17 | 3.14 | 3.25 | 42.9 | 42.0 | 32 |
| 48 | 54.5 | 47.803 | 3.65 | 3.61 | 3.25 | 48.8 | 47.9 | 40 |
| 56 | 66.3 | 59.614 | 5.17 | 5.10 | 3.65 | 60.8 | 59.7 | 50 |
| 65 | 82.0 | 75.184 | 6.63 | 6.51 | 3.65 | 76.6 | 75.3 | 65 |
| 71 | 95.0 | 87.884 | 8.64 | 8.47 | 4.05 | 89.5 | 88.0 | 80 |
| 83 | 122.0 | 113.030 | 12.40 | 12.10 | 4.50 | 115.0 | 113.1 | 100 |
| 92 | 147.0 | 138.430 | 16.70 | 16.20 | 4.85 | 140.8 | 138.5 | 125 |
| 92 | 175.0 | 163.830 | 19.80 | 19.20 | 4.85 | 166.5 | 163.9 | 150 |
مشخصات لوله گازی بر اساس استاندارد DIN2441
| کمترین ارتفاع سوکت‌ها | کمترین قطر خارجی سوکت‌ها | قطر نخ لوله | جرم لوله سوکت شده (Socketed) |
جرم لوله انتهای صاف (Plain end) |
ضخامت جدار | قطر خارجی | قطر خارجی | سایز معمولی |
| میلی متر | میلی متر | Kg/m | Kg/m | میلی متر | ببیشترین (میلی متر) | کمترین (میلی متر) | DN | |
| 34 | 26.4 | 20.955 | 1.46 | 1.45 | 3.25 | 21.8 | 21.0 | 15 |
| 36 | 31.8 | 26.441 | 1.91 | 1.90 | 3.25 | 27.3 | 26.5 | 20 |
| 43 | 39.5 | 32.249 | 2.99 | 2.97 | 4.05 | 34.2 | 33.3 | 25 |
| 48 | 48.3 | 41.910 | 3.87 | 3.84 | 4.05 | 42.9 | 42.0 | 32 |
| 48 | 54.5 | 47.803 | 4.47 | 4.43 | 4.05 | 48.8 | 47.9 | 40 |
| 56 | 66.3 | 59.614 | 6.24 | 6.17 | 4.50 | 60.8 | 59.7 | 50 |
| 65 | 82.0 | 75.184 | 8.02 | 7.90 | 4.50 | 76.6 | 75.3 | 65 |
| 71 | 95.0 | 87.884 | 10.30 | 10.10 | 4.85 | 89.5 | 88.0 | 80 |
| 83 | 122.0 | 113.030 | 14.70 | 14.40 | 5.40 | 115.0 | 113.1 | 100 |
| 92 | 147.0 | 138.430 | 18.30 | 17.80 | 5.40 | 140.8 | 138.5 | 125 |
| 92 | 175.0 | 163.830 | 21.80 | 21.20 | 5.40 | 166.5 | 163.9 | 150 |
اتصالات مربوط به لوله های گازی کدام اند؟
در هر کاربرد لوله گازی انواع اتصالات صورت می‌گیرد. در ادامه انواع اتصالات لوله گازی را نام می‌بریم.
- انواع درپوش
- سه راهی هم‌اندازه (Equal Tee)
- سه راهی کاهش‌دهنده یا کاهنده (Reducing Tee)
- تبدیل جهت کاهنده‌های غیرهم‌مرکز (Eccentric Reducer)
- تبدیل برای کاهنده‌های هم‌مرکز (Concentrate Reducer)
- زانویی با زاویه ۴۵ درجه
- زانویی با زاویه ۹۰ درجه SR
- زانویی با زاویه ۹۰ درجه LR
- زانویی با زاویه ۱۸۰ درجه SR
- زانویی با زاویه ۱۸۰ درجه LR
نکات مهم در انتخاب نوع مناسب لوله گازی
برای هر کاربرد لوله گازرسانی باید نوع مناسب از لوله انتخاب شود. برای خرید لوله گازی باید به قیمت، جنس و کیفیت لوله، ضخامت و قطر داخلی و خارجی و فشار داخلی گاز توجه کنیم. در ادامه به توضیح هر یک و نکات مهم در انتخاب لوله گازی می‌پردازیم.
قیمت لوله گازی
یکی از مهمترین مولفه‌ها در انتخاب لوله گازی، قیمت آن است. جنس مرغوب و باکیفیت لوله گازی قیمت بیشتری نسبت به دیگر انواع آن دارد؛ اما تجربه ثابت کرده است که این محصول طول عمر بیشتری دارد و هزینه تعمیرات و نگهداری آن در طولانی مدت کمتر است.
جنس لوله گازی
از آنجا که لوله گازی وظیفه انتقال گاز را دارد، جنس آن اهمیت زیادی دارد و از حساسیت زیادی برخوردار است. بهترین جنس لوله گازی، فولاد ضد زنگ است که به راحتی دچار پوسیدگی یا شکستگی نمی‌شود. بنابرین قبل از خرید، بهتر است به جنس مواد اولیه و کیفیت لوله گازی توجه کنید.
فشار داخلی گاز
گازی که از پالایشگاه خارج می‌شود بسیار پرفشار است. برای این که گاز از مبدا به دست مصرف‌کننده برسد، باید از مقدار فشار آن کاسته شود. همان طور که شاهد آن هستیم، گاز شهری کم‌فشار است. معمولا برای انتقال گاز پرفشار از لولههای فولادی یا کربن استیل استفاده می‌شود. برای انتقال گاز با فشار کم از لولههای پلی اتیلن استفاده می‌شود.
ضخامت و قطر داخلی و خارجی لوله گاز
یکی دیگر از مولفه‌های تعیین لوله مناسب، اندازه ضخامت و قطر داخلی و خارجی آن است. در پالایشگاه‌ها و کارخانجات از لوله‌هایی با قطر بزرگ استفاده می‌شود. قطر لولههای شبکه گازرسانی شهری و تاسیسات همگی یک اندازه است.
سخن آخر
یکی از منابع انرژی دنیا از طریق گاز طبیعی تامین می‌شود. ما امروزه به راحتی از گاز طبیعی در منازل خود در پخت و پز و تولید گرما استفاده می‌کنیم. البته نمی‌دانیم چه مسیر پیچیده و طولانی برای رسیدن گاز به مصرف‌کننده طی می‌شود؛ اما واضح است که در این مسیر، انواع لولههای گازی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا گاز به مکان‌های مسکونی و اماکن صنعتی برسد. لوله‌آنلاین تولید‌کننده انواع لوله، مانند لولههای پلی اتلین می‌تواند در انتخاب لوله گاز مناسب به شما کمک کند.
